Το απόλυτα παραδοσιακό έδεσμα του Πάσχα της Κύπρου από το χθες στο σήμερα σε μία μοντέρνα εκδοχή
Σε κάθε περίοδο γιορτών περνάω αρκετό χρόνο στα ράφια με την σειρά προϊόντων Deluxe της Lidl Κύπρου. Τα αγαπώ! Η συσκευασία τους, η ποιότητά τους, η εορταστική διάθεση που εντείνει την καταναλωτική μου μανία με κάνουν να τους δίνω ιδιαίτερη προσοχή, όπως ακριβώς και τώρα τις ημέρες του Πάσχα.
Αυτή την φορά το μάτι μου έπεσε στο σαφράν Deluxe, ένα προϊόν το οποίο θεωρώ σχεδόν μαγικό στην κουζίνα. Αμέσως, θυμήθηκα πως σκρολάρωντας στη σελίδα του Lidl Food Academy έπεσα πάνω σε μία συνταγή φλαούνας με σαφράν. Κάτι σκίρτησε μέσα μου! Εντυπωσιακό! Τουλάχιστον για μένα τον αδαή που έχω μία ιδιαίτερη προτίμηση στο πάντρεμα ντόπιων παραδοσιακών υλικών με άλλα όχι και τόσο της δικής μας κουλτούρας.
Βρήκα τη συνταγή και σκέφτηκα πως φέτος θα μπω στη διαδικασία να πείσω την μάνα μου και την αδελφή μου την Μεγάλη Παρασκευή που φτιάχνουν τις πατροπαράδοτες φλαούνες να δοκιμαστούμε και σε μία αλλιώτικη εκδοχή φλαούνας με σαφράν και ζύμη φτιαγμένη με βουβαλίσιο γιαούρτι παρακαλώ. Παρατηρώντας συνειδητοποιώ πως πρόκειται για μία πολύ εύκολη συνταγή, με λιγότερα αυγά και φυσικά θερμίδες.
Δεν έφτιαξα ποτέ μόνος μου φλαούνες. Αν είναι δυνατόν! Θεωρώ μεγάλο επίτευγμα την παρασκευή φλαούνας διότι δεν είναι και ό,τι πιο εύκολο. Λόγω της δουλειάς μου όλα αυτά τα χρόνια μου άρεσε ιδιαίτερα να ψάχνω, να ρωτώ και να μαθαίνω σχετικά με τα παραδοσιακά εδέσματα της Κύπρου.
Κάποτε ένας καθηγητής μου στο Πανεπιστήμιο, ιστορικός μας είχε πει κάτι που δεν το ξέχασα ποτέ: “Αν στρώσεις ένα κυπριακό τραπέζι με τα εδέσματα της ντόπια γαστρονομίας θα έρθεις σε επαφή με όλους τους λαούς και τους κατακτητές που πέρασαν από την Κύπρο”. Διαβάζοντας, λοιπόν και μαθαίνοντας συνειδητοποίησα πόσο σοφή ήταν αυτή η παρατήρησή του. Αν έστρωνα αυτό το τραπέζι σίγουρα μία θέση θα έπαιρνε και η φλαούνα αφού σύμφωνα με μελέτες πρασκευάζεται στην Κύπρο από τον 19ο αιώνα όμως η προέλευσή της είναι αρχαιοελληνική.
Ετυμολογικά, η λέξη φλαούνα προέρχεται από το αγγλοσαξωνικό flaon με ρίζα το ρωμαϊκό fladonis. Η ιστορία δεν σταματά να μας εντυπωσιάζει εδώ. Το ρωμαϊκό fladonis σχετίζεται με την αρχαιοελληνική παλάθη, μία παραδοσιακή πίτα με σύκα, την οποία έδιναν στα παιδιά που τραγουδούσαν από σπίτι σε σπίτι τον ερχομό της Άνοιξης. Πόσο μαγική είναι αλήθεια αυτή η ιστορία προέλευσης της φλαούνας, του πλέον χαρακτηριστικού εδέσματος, όχι μόνο του Πάσχα αλλά ολόκληρης της κυπριακής αρτοποιίας.
Σε ένα ρεπορτάζ στην ορεινή Λάρνακα είχα μάθει πως για να πετύχει το ψήσιμό τους, οι γυναίκες πηδούσαν πάνω στον φούρνο και τραγουδούσαν «Κότσιηνες σαν τα καντήλια τζιαι ψηλές σαν τα καμίνια», ενώ στην περιοχή της Τηλλυρίας έμαθα ότι συνήθιζαν να ρίχνουν μέσα στον φούρνο τα μαρτούθκια που φορούσαν τα παιδιά.
Η φλαούνα όμως δεν έχει μία μοναδική μορφή και εκδοχή αφού διαφέρει από περιοχή σε περιοχή της Κύπρου. Συναντούμε στα κατεχόμενα χωριά της Αμμοχώστου τις μεγάλες τριγωνικές, τις στρογγυλές και γλυκές στα Κοκκινοχώρια, τις αλμυρές, με σταφίδα ή χωρίς στα χωριά της Λεμεσού. Σε διάφορα μέρη της Κύπρου, είναι γνωστές ως βλαούνες. Στον κατεχόμενο σήμερα Καραβά ήταν γνωστές ως φεσούδκια ενώ σε χωριά της Καρπασίας όπως στο Ριζοκάρπασο και τη Λυθράγκωμη τις έλεγαν αφλαούνες ενώ στην επαρχιά Πάφου φτιάχνουν τις πασκιές, με αρνίσιο κρέας όπου η επιλογή του αρνιού παραπέμπει στον αμνό του Κυρίου.
Ακολουθώντας την παράδοση και γνωρίζοντας πια την μακραίωνη ιστορία της φλαούνας εμπνευσμένος από το… σαφράν θα δοκιμαστώ, με την βοήθεια (σίγουρα) της μάνας μου και της αδελφής μου να φτιάξω μία πιο μοντέρνα, εύκολη, γρήγορη και πιο ελαφριά (σε θερμίδες) εκδοχή της φλαούνας. Είμαι περίεργος να δοκιμάσω το αποτέλεσμα και να γευτώ την οξύτητα του βουβαλίσιου γιαουρτιού στο φύλλο, το πάντρεμα της αναρής, του χαλουμιού, με τις σταφίδες, το μέλι και το σαφράν στην γέμιση. Ανυπομονώ!
